همانند بسياري از دولتهاي پيشين بلوك شرق، دولت فدراسيون روسيه از سال 1993، به اجراي سياست اعمال حداقل حمايت ملي از نظام آموزش ملي مبادرت نمود.دراين اثنا، بنابربند40قانون آموزش و پرورش، 10درصد از درآمد ملي به عنوان بودجه آموزشي بدين امراختصاص يافت.بدهي هاي مراکز آموزشي و نبود تجهيزات به روز ، از جمله عمده ترين مشکلات پيش روي مراکز آموزشي مستقر درنواحي فقير نشين کشور و شهرهاي كوچك و حاشيهاي بوده است و اين در حاليست که مدارس ايالتي و حرفه اي مستقردر نواحي بزرگ شهري،از جمله مسكو و پترزبورگ، درشرايط بسيار مناسب مالي قرار داشته اند.
با توسعه مدارس خصوصي افزايش بي عدالتي در برخورداري شهروندان روسي از حق آموزشي عمومي با كيفيت بالا مشهود گرديد.به نحوي که در طراحي سياست آموزشي ملي فدراسيون روسيه طي سال 1998، اين معضل بطور اختصاصي مورد توجه قرار گرفت.در اين اثناهمچنين،افزايش نرخ برنامه هاي آموزش پايه حرفه اي فاقد راندمان بالاي کاري بواسطه حذف شتابزده بيكاري در بازاركار،شكست نظام مديريت قديم آموزش پايه حرفه اي و کاهش نرخ افراد استخدامي ثابت در بازار کار، به بروز تنش اجتماعي در کشور منتهي گرديدكه اول از همه در جامعه معلمين مشهود است.طي سالهاي 1996-1994،افزايش اعتراض معلمين تاسرحد اعتصاب به پيش رفت.بروز چنين حوادثي درزمينه آموزش، با انعكاس گسترده اي درحوزه فعاليتي مجلس دوماي ايالتي مواجه گرديدكه به نوبه خود به اتخاذ سياست « آموزش و پرورش و امنيت ملي» در مي سال 1996 منجر گرديد.متعاقب اتخاذ چنين سياستي، نظام آموزشي روسيه مستقيماً تحت تاثير پايه امنيت ملي قرار گرفته و مشخص گرديد که نقاط ضعف موجود در حوزه آموزش خود عامل اصلي بروز نتيجه غير منطقي وخطاي سياسي دولت است.
از جمله دستاوردهاي اتخاذ سياست آموزش و پرورش و امنيت ملي مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:
تضمين فراهم سازي آموزشي عمومي متوسطه آزاد براي کليه شهروندان روسي
 افزايش سهم هزينه هاي آموزشي و پرورشي در بودجه كشور
 برقراري فرصتهاي متساوي براي کليه شهروندان روسي جهت دستيابي به آموزش وجلوگيري از طبقاتي شدن سطوح مختلف اجتماع دردستيابي به امکانات آموزش و پرورش بر اساس قانون اساسي فدراسيون روسيه و قانون آموزش و پرورش
ايجاد شرايط مناسب جهت توسعه تاسيسات آموزشي با اشكال متفاوت ملكيتي
توسعه برنامه هاي آموزشي درجهت جلوگيري از كاهش نرخ سواد و پائين آمدن توسعه روشنفكري و فرهنگي شهروندان روسي
با اتخاذ سياست آموزش و پرورش و امنيت ملي و تصويب آن در مجلس دوماي روسيه،درخواست دولت روسيه فدرال جهت درنظرگرفتن شرايط اصلاحات آموزشي مورد پذيرش واقع گرديد.از اين روي،ماموريت اجراي طرح سوم اصلاح نظام آموزشي در دستور جولاي سال1997دولت گنجانيده شد.
از جمله مهمترين مسائل پيش روي اعمال اصلاحات آموزشي مذکور مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:
عدم تعيين معياري مشخص جهت افزايش سرمايه گذاري آموزشي توسط دولت روسيه و کاهش چشمگير بودجه فدرال طي سالهاي1997-1995
عدم برآورد نيازهاي قانوني جاري آموزشي در روند اجراي اصلاحات آموزشي توسط دولتفدراسيون روسيه
عدم تخصيص بودجه جبراني در حوزه اصلاحات آموزشي
کاهش سريع بودجه فدرال در ارائه خدمات عمومي آموزشي
عدم مسئوليت پذيري دولت فدراسيون روسيه در انتشار كتب درسي مقاطع مختلف آموزشي
افزايش نرخ جرم و جنايت درميان کودکان به واسطه آموزش سهم عمده اي ازآنان درخارجاز نظام رسمي آموزشي
سياستهاي آموزشي:

سياستهاي آموزشي پيش از اصلاحات:

سياست اتحاد جماهيرشوروي از سال 1917تاپيش از تجزيه کشور، عمدتا بر افزايش نرخ سواد كلي جمعيت كشور تاکيد داشت.بطورسنتي آموزش و پرورش کشور شوروي ازنظام با ارزش اجتماعي بهره برده و ازپيشرفت قابل توجه دراين زمينه برخوردار گرديده بود.از جمله عمده ترين سياستهاي آموزش سنتي روسيه پيش ازاصلاحات مي توان از موارد ذيل نام برد:
تقويت ساختار نظام آموزش پيش دبستاني
افزايش سطح سواد همگاني
تدارک و توزيع کتب رايگان درسي
ارائه برنامه هاي آموزش آزاد در سطحي گسترده
ارائه برنامه هاي فوق برنامه به دانش آموزان  به ويزه دانش آموزان تيزهوش دردروس فيزيك و رياضي
فراهم سازي تنوع وسيعي از برنامه هاي آموزش تكميلي
اجراي طرح تغذيه رايگان كودكان خانواده هاي كم در آمد در مدارس سراسر کشور
سياست هاي  آموزشي دوره گذار
حفظ يكپارچگي فضاي آموزشي كشور
تبيين و تدوين مقررات واحد فدرال آموزشي
توسعه استاندارد‌هاي آموزش ايالتي
ايجاد مكانيسم واحد اعتبار بخشي به تاسيسات آموزشي وكنترل كيفيت برخدمات آموزشي
نظارت بررعايت ضمانت حقوق شهروندي دربرخورداري از آموزش پايه
کاهش روند خصوصي سازي نظام تاسيسات آموزشي ايالتي و فراهم سازي و ارائه خدمات آموزش پايه
تهيه سرمايه مالي اختصاصي مورد نياز براي مدرسه فعال پيشنهاد آموزش عمومي اجباري

سياستهاي آموزشي حال حاضر:اولياي امور روسيه به اين موضوع پي برده اند كه آموزش و پرورش از نقش هدايت گردردوره انتقال براي آموزش نسل فعلي و آتي جهت زندگي درجامعه جديد برخوردار است. ازاين روي سياست اصلي بخش آموزش روسيه،ايجاد تغييرات وسيع و پايه اجتماعي به منظورساماندهي روسيه جديد است.در چنين شرايطي، همبستگي پيچيده اي ميان تغييرشكل سيستم آموزشي و محتوي آن وجود دارد.ساختار همبستگي چند جانبه است.به نحويکه آموزش از يكسو بعنوان عامل نوساماني ارتباطات اجتماعي و ازسوي ديگر بعنوان نيروي محرك توسعه جامعه مطرح ميگردد.اتخاذ فضاي آموزشي  واحد که از يك سو برسنت هاي آموزشي روسيه مشتمل گرديده و از سوي ديگر ازهمسويي با تمايلات جهاني برخوردار باشد ، نيز از جمله سياستهاي اصلي آموزشي روسيه مي باشد.
مطابق بند 8قانون فدرال درزمينه آموزش و پرورش، نظام آموزشي روسيه به ارائه مجموعه كاملي ازسياستهاي آموزشي به شرح ذيل ميپردازد:
ارائه برنامه هاي آموزشي منسجم و تبيين و تدوين معيارهاي آموزشي در سطوح مختلف آموزشي
اهميت دهي به مراکز آموزشي بدون توجه به شكل سازماني و حقوقي ، نوع و قسم آن
مديريت برکادرآموزشي و تقويت وابستگي آنان به نهادها و سازمانهاي آموزشي
گسترش آموزش اجتماعي معلمين
آماده سازي شغلي كودكان و افراد بزرگسال
آماده سازي برنامه فدرال توسعه آموزشي روسيه
توسعه آموزش تكميلي كودكان نواحي شهري
افزايش بودجه تاسيسات تكميلي كودكان  تا سقف129ميليون روبل
تشکيل صندوق مالي جهت خريد كتب آموزشي طي سال1998
تخصيص7/27ميليون روبل از بودجه فدرال جهت انتشار كتب درسي كودكان نابينا

استراتژيهاي آموزشي از جمله مهمترين استراتزيهاي آموزشي روسيه مي توان از موارد ذيل نام برد:
توسعه دمكراسي آموزشي
اتکا به خويشتن ملي، هماهنگي ارتباطات بين المللي ، حذف تنش هاي اجتماعي و توسعه قدرت اقتصادي روسيه در شرايط جديد به واسطه طراحي و اجراي سياستهاي مدرن آموزشي
تضمين حقوق شهروندي جهت برخورداري از برنامه هاي آموزش با كيفيت بالا
برخورداري کليه شهروندان روسي ازحق انتخاب برنامه ها وامكانات آموزشي مطابق باتمايلات طبيعي، قابليتها و منافع ملي
ابقاء فضاي يکپارچه و منسجم آموزشي
اصلاح محتوي آموزشي
طراحي نظام آموزشي وهدايت تحصيلي دانش آموزان در زمينه انجام تحقيقات آموزشي
تفكيك موسسات آموزشي
ايجاد تنوع در محتوي برنامه هاي آموزشي برمبناي امكان انتخاب كتب ، برنامه ها   و رشته هاي تحصيلي توسط دانش آموزان
اعمال تغييرات سازماني وتجديد ساختارسازماني ومديريت آموزشي ومحول نمودن عمده مسووليت برعهده شهرداري ها
 
ساختار آموزشي:نظام آموزش و پرورش در فدراسيون روسيه به عنوان يك زنجير پيوسته از سطوح و مراحل مختلف آموزشي است . تحصيلات متوسطه عمومي قلب نظام آموزشي کشور است که پس از آموزش متوسطه پايه و آموزش ابتدايي ارائه مي گردد. مقطع تکميلي متوسطه نيز در ادامةتحصيلات متوسطه پايه به علاقه مندان ارائه مي گردد.
 آموزش پيش دبستاني:

 سياستهاي آموزشي:

اصلي ترين سياست آموزشي مراکزپيش دبستاني،تدوين برنامه هاي آموزشي ناحيه اي برخورداراز خصوصيات تاريخي، فرهنگي و جغرافيائي نواحي مختلف كشور است.
 

 سياستهاي حمايتي:

حمايت اجتماعي از كودكان:

در عرصه حمايت اجتماعي كودكان روسي جهت هاي مذکور در ذيل از ارجحيت برخورداربوده است :
 - حفاظت از حقوق اجتماعي كودكان و عدم فقر اجتماعي آنان درجهت پيش گيري از بروزبزهکاري
 - توسعه مدارس شبانه روزي و تاسيسات آموزشي ويزه كودكان جهت جلوگيري ازابتلاي آنان به مشکلات اخلاقي و رفتاري نظيراعتياد به مواد مخدر و.....
 - سپارش كودكان بي سرپرست به شهروندان فدراسيون روسيه و افراد خارجي داوطلب جهت مراقبت از ين کودکان
 - تشكيل مراکز ويزه كودكان مطرود از کانون خانواده  و مهاجرين اجباري
 - برقراري هماهنگي ميان وزارت آموزش و پرورش و نهاد رياست جمهوري درجهتبرخورداري كودكان بي سرپرست روسي و كودكان مطرود از کانون خانواده  و مهاجريناجباري از امکانات مناسب آموزشي و تفريحي

توسعه آموزشي:

تخصيص بودجه اختصاصي به تاسيسات آموزش پيش دبستاني اشكال مختلف سازماني و حقوقي
حفظ نظام تاسيساتي آموزش پيش دبستاني در روند انتقال آن از مالكيت فدرال به نوع  شهري
توسعه شبكه آموزش پيش دبستاني و ايجاد ساختار جديد براي آموزش پيش دبستاني
توسعه تاسيسات مختلف آموزش پيش دبستاني و تجربه علوم جديد
توسعه طرح قانون فدراسيون روسيه در حوزه آموزش پيش دبستاني
فراهم سازي قابليت دسترسي کليه كودكان  روسي به برنامه هاي آموزش پيش دبستاني
غناي محتوايي برنامه هاي آموزش پيش دبستاني ازطريق بهره گيري ازامکانات تكنولوژيک آموزشي
تلاش جهت غلبه بر شكاف موجود ميان کانون خانواده و جامعه پيش دبستاني
افزايش75 درصدي مراکز پيش دبستاني شهري
تفکيک مراکزآموزشي پيش دبستاني بواسطه نوع و طبقات آن ازسال 1995
افزايش تعداد مراکز آموزش پيش دبستاني به 288مرکز طي سال1998
اجباري سازي نظام آموزشي پيش دبستاني از سال1995
آماده سازي تعداد 3603مرکز آموزش پيش دبستاني براي كودكان رده سني پيش دبستاني وسنين پائين تر جهت جذب بالغ بر 186083كودك

آموزش متوسطه:

ساختار آموزشي:

دولت روسيه امكان دستيابي و بهره مندي رايگان از امکانات آموزش متوسطه مقدماتي را تضمين مي نمايد . مدت زمان تحصيل در كلاسهاي متوسطه مقدماتي 30-32ساعت درهفته و درمتوسطه تكميلي 34-36ساعت در هفته مي باشد. فارغ التحصيلان آموزش متوسطه به كسب مدرك متوسطه تكميلي پس از5سال تحصيل درمقطع متوسطه مقدماتي ومتعاقب آن دو سال تحصيل در متوسطه تكميلي نائل مي گردند.

ارزيابي تحصيلي:

کارنامه تحصيلي:

در مدارس روسي هر دانش آموز ملزم به تدارک دفترچه مخصوصي با عنوان ديونيک(diunik)«کارنامه تحصيلي » علاوه برتدارک ديگر ابزارمورد نياز در آغاز سال تحصيلياست .
گفتني است که در صفحه اول اين دفترچه، ضمن الصاق يک قطعه عکس، اطلاعات کاملي اعماز نام و نام خانوادگي ،نشاني منزل، نام پدر و مادر،تلفن محل کار پدر و مادر، تلفن مستقيم مدير مدرسه، نام و نام خانوادگي مدير مدرسه، گروه خوني وRH دانش آموز،شماره بيمه، حساسيت هاي پزشکي و دارويي دانش آموز ثبت مي گردد.علاوه بر اين، تلفنهاي ضروري نظير آتش نشاني، فوريت هاي پزشکي، حوادث گاز، پليس و ساير موارد درصفحهاول دفتر لحاظ مي گردد.درصفحه هاي بعدي دفترچه نيز، برنامه کلاسي هر ترم لحاظ ميگردد. گفتني است که سال تحصيلي به چهار ترم تقسيم مي شود.در هر ترم ممکن است برنامه کلاسي عتغيير يابد.کلاسهاي فوق برنامه نيز در اين دفتر به ثبت مي رسد تا خانواده هادقيقاً درجريان برنامه مدرسه باشند.
صفحه بعدي اختصاص به مشخصات معلمين هر يک از دروس آموزشي دارد.باقي صفحات - بجز چند صفحه ، تماما به نظارت درسي دانش آموز اختصاص داشته و خود بر جدول برنامهروزانه به تفکيک دروس، تکليف منزل ، نمرات کلاسي و نظر معلم مشتمل مي گردد.والدين دانش آموزان با بررسي روزانه دفترچه مذکور از نحوه عملکرد فرزندان خودآگاهي مييابند.
علاوه براين،درپايان هرهفته،درمحل مخصوصي،ناظم مدرسه به ارائه نظرخود درخصوص عملکرد آموزشي و اخلاقي دانش آموز مي پردازد که بايد به اطلاع والدين کودکان رسده وتوسط آنان تاييد گردد.لازم به ذکر است که در مدارس روسي براي هرچند کلاس يک ناظم تعيين مي شود که امور تحصيلي و انضباطي دانش آموزان آن کلاس ها به اين ناظم مربوط است و چنانچه دانش آموزي مشکلي پيدا کند از طريق وي برطرف مي شود. مدير مدرسه بيشترجنبه اداري داشته  و اوليا به ندرت با مدير در ارتباط مي باشند.
در پايان دفترچه نيز صفحات نتيجه گيري عملکرد دانش آموز در سال تحصيلي وجود داردکه بر ريز نمرات دروس چهار ترم تحصيلي ،معدل نمرات کلاسي، معدل نمرات کلاسي وامتحانات ترمي، نمره انضباط و امضاي ناظم و ولي دانش آموز مشتمل مي گردد.نمره انضباط با نمرات ديگر جمع و معدل گيري نمي شود و نقش مهمي در آينده دانش آموزدارد.در صفحه پاياني کارنامه تحصيلي همچنين نظر کلي مدرسه درخصوص ترم هاي چهارگانهو نظريه کلي درخصوص وضعيت دانش آموز طي سال تحصيلي درج مي گردد.از آنجاييکه اين دفترچه به منزله پرونده تحصيلي غير رسمي دانش آموز بشمار مي رود ، از اين روي طريقه نگهداري مناسب از آن الزامي است.

سيستم نمره دهي:

نظام معمول اعطاي نمره در مدارس متوسطه
نمره 2 نمره قبولي ونمره عدم رضايت وكفايت در درس مربوطه
نمره 3 نمره رضايت بخش مرز بين قبولي ومردودي
نمره 4 نمره خوب
نمره 5 نمره عالي

آموزش  فني و  حرفه اي:

ساختار آموزشي:

آموزش حرفه اي پايه يكي از راههاي تربيت كيفي نيروي انساني و متخصص کشور و بازآموزي جمعيت غير شاغل و بيكار به شمار مي آيد.در حال حاضر دو سوم ازكاركنان شاغل درشاخه هاي اقتصادي روسيه از مراکز فني و حرفه اي فارغ التحصيل گرديدهاند.درفدراسيون روسيه بالغ بر4050موسسه با مجموع 7/1ميليون دانش آموز به انضمام 6/3هزارمدرسه روزانه با 6/1ميليون کارآموز 

من جمله 883 مرکز ليسه  حرفه اي در اين حوزه فعاليت داشتند.علاوه بر نظام آموزش فني و حرفه اي دولتي، 8موسسه آموزش حرفه اي پايه غيردولتي نيز فعاليت داشتند.ازسال1991 تا 1997، تاسيسات نظام آموزش حرفه اي پايه به271مرکزتقليل يافت.طي
سال 1998 نظام آموزش حرفه اي با اعمال تغييراتي درشاخصهاي كميبه بهاي تجديد سازمان تاسيسات آموزش حرفه اي تغيير يافت.دراين فرايند10موسسه آموزشي حذف شده و9 مرکز دوباره ايجاد گرديد.طي سالهاي1991تا 1997 همچنين نرخ كارگران آموزشديده حوزه کاري کشور به1/341 هزار نفر كاهش يافت.اين در حاليست که در سال 1998 نرخ متخصصين مراکز آموزش حرفه اي پايه بر800هزار نفر من جمله 668 هزارفارغ التحصيل مدارس حرفه اي روزانه و ليسيوم بالغ گرديد.سياست سال 1998،درخصوص آموزش فني و حرفهاي مويد حفظ تمايل درجهت تقليل نرخ کادر مراکز آموزش فني و حرفه اي و تاکيد بربرخورداري جوانان از امکانات آموزش حرفه اي است.بدين لحاظ نظام آموزش حرفه اي،بازآموزي شهروندان بيكار وغير شاغل و مدرنيزه نمودن آموزش حرفه اي  را دراولويت برنامه هاي خود قرارداده است. آموزش حرفه اي پايه همچنين به حمايت اجتماعي از قشرجوانان درمعرض خطر تاکيد دارد.دركل نرخ ثبت نامي افراد در مدارس حرفه اي روزانه بر5/17هزار نفربالغ مي گردد که 6/13%ازكل افراد روزانه را تشكيل ميدهند.
 

آموزش عالي  فني و حرفه اي غير دانشگاهي:

تحصيلات غير دانشگاهي حرفه اي وفني حرفه اي ، در كالجهاي فني وكالج هاي آموزش معلمان ، اقتصاد ، پزشكي وفني ارائه ميگردد.كالجهاي فوق توالي گسترده اي از دورهها وبرنامه هاي آموزشي را به منظور پيشبرد مهارتها ودانش فني وحرفه اي ارائه مينمايند.تحصيلات فوق بين2 تا 3سال بطول انجاميده و به كسب مدرك آموزش عالي فني حرفهاي منتج مي گردد. رشته هاي نيمه تخصصي نظير تكنسين، پرستاري ، مامايي وغيره.... ) در زمره رشته هاي عالي غير دانشگاهي محسوب مي گردند.
 

آموزش استثنايي:

كودكان معلول ازحمايت اختصاصي دولت روسيه جهت نيل به حقوق آموزشي خويش برخوردارمي باشند.پايه اين چنين تضميني که در طرح قانون فدرال لحاظ گرديده بود، طبق ملاحظات 14مي سال1998تغيير شكل داده و توسط دوماي ايالتي مورد اصلاح قرار گرفت.در اين ارتباط،حفظ و توسعه نظام آموزش استثنايي و بكارگيري معيارهاي ايالتي آموزش عمومي براي اين طبقه ازكودكان و اصلاح مفهوم نظام آموزشي استثنايي صورت گرفت.علاوهبر8موسسه آموزش استثنايي، مراکز ديگري براي افراد مواجه با آسيب مغزي وعقب ماندگي فيزيكي و ذهني،گشايش يافته است.گفتني است که درمراکزآموزش استثنايي،آسايشگاه هاومراکز توان بخشي كودكان نيز با تعداد 83هزارمربي،4هزاركادرپزشكي و2/2هزاردكتر باتخصصهاي مختلف فعاليت دارند. كميته مشاوره روانشناسي- پزشكي مستقر درمراکز آموزش استثنايي نيز به بررسي كودكان ناتوان پرداخته و به تعيين مسير آموزشي اين افراد ازطريق مشاوره با والدين و مربيان آنان ميپردازند.
 
آموزش غیر رسمی:

مدارس جامع شبانه روزي:

نرخ معلمين مدارس جامع شبانه روزي بر 14767معلم مشتمل بر 12062معلم ويزه مراکزشهري و 2705 معلم ويزه مراکز حاشيه اي مشتمل مي گردد.
سياستهاي آموزشي
افزايش نرخ جذب معلمين مدارس جامع شبانه روزي
افزايش نرخ جذب و ابقاء دانش آموزان مواجه با ناتوانييهاي جسماني و ذهني
افزايش نرخ جذب كودكان بي سرپرست و بي بضاعت
افزايش نرخ مراکز آموزش پايه شبانه روزي
فعاليت 658دكتر و 1472پرستار در مدارس جامع شبانه روزي
جذب بيش از2هزار معلم و مربي برخوردار از مدارک آموزش عالي در مراکز آموزش پايه شبانه روزي